کشور آلمان به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای دنیا همواره نقش مهمی در زمینه علمی و تحقیقاتی ایفا کرده است. نظام آموزشی قدرتمند این کشور و وجود دانشگاه‌های مطرح باعث شده تا دانشجویان زیادی در سراسر جهان تمایل به ادامه تحصیل در آلمان داشته باشند. از همین رو آلمان جزو کشورهایی محسوب می‌شود که تعداد زیادی دانشجوی بین‌المللی دارد. تعداد دانشجویان بین‌المللی در آلمان از ۲۸۲هزار نفر در سال ۲۰۱۳ به ۳۷۴هزار نفر در سال ۲۰۱۸ افزایش پیدا کرده است. اما شرایط تحصیل در آلمان و نحوه دریافت پذیرش تحصیلی از این کشور چگونه است؟
چرا تحصیل در آلمان
پیش از پرداختن به شرایط تحصیل در آلمان و مراحلی که باید برای این کار طی کنید بهتر است ابتدا دلایل علاقه دانشجویان به ادامه تحصیل در آلمان را مورد بررسی قرار دهیم. در زیر مهم‌ترین مزایای تحصیل در آلمان آورده شده است:
۱- کیفیت آموزشی بالا
دانشگاه‌های آلمان مجموعه‌ای کامل از بهترین امکانات آموزشی و جدیدترین شیوه‌های تدریس را ارائه می‌دهند. تمرکز روی تحقیقات کاربردی از دیگر ویژگی‌های مهم این دانشگاه‌ها به حساب می‌آید. همه این موارد در کنار هم باعث شده تا دانشگاه‌های آلمان رتبه‌های بسیار خوبی را در رده‌بندی جهانی دانشگاه‌ها به دست بیاورند.
۲- اعتبار مدارک دانشگاهی
مدارک دانشگاهی آلمان دارای اعتبار بین‌المللی بالایی بوده و در تمامی نقاط جهان قابل ارائه است. گرفتن مدرک از دانشگاه‌های آلمان موجب افزایش شانس دانشجویان این دانشگاه‌ها برای ورود به بازار کار آلمان و سایر کشورها می‌شود.
۳- مقرون به صرفه بودن
در بین تمامی کشورهای پیشرفته اروپا می‌توان گفت که آلمان جزو ارزان‌ترین گزینه‌ها برای ادامه تحصیل است. هزینه‌های تحصیل به‌صرفه در آلمان از مهم‌ترین دلایل استقبال دانشجویان خارجی محسوب می‌شود.
۴- شرایط مناسب زندگی
شرایط مناسب زندگی در کشور آلمان در کنار فضای امن و جذاب این کشور دلیل دیگری است که باعث جذب دانشجویان بین‌المللی به این کشور شده است.
برای تحصیل در آلمان از کجا شروع کنیم؟
برای این که بتوانید به عنوان دانشجو به یکی از دانشگاه‌های آلمان راه پیدا کرده و اجازه تحصیل در این کشور را به دست آورید باید فرآیندی را طی کنید. در ادامه مراحل این فرآیند به طور کامل توضیح داده شده است.
۱- پیدا کردن برنامه آموزشی و دانشگاه
اولین قدم برای تحصیل در آلمان انتخاب یک برنامه آموزشی و دانشگاه در این کشور است. این مرحله با توجه به گستردگی و تنوع برنامه‌های آموزشی ارائه شده توسط موسسات آموزشی آلمان چندان سخت نخواهد بود. بعد از این که در مورد رشته تحصیلی مورد نظرتان به جمع‌بندی نهایی رسیدید باید لیست دانشگاه‌هایی که رشته تحصیلی مورد نظر را ارائه می‌کنند بررسی نمایید. مهم‌ترین نکاتی که در انتخاب دانشگاه باید به آن‌ها توجه داشته باشید رتبه دانشگاه، امکانات آموزشی و رفاهی از جمله کتابخانه و خوابگاه، شهریه، زبان آموزش و همچنین شهری است که دانشگاه مورد نظرتان در آنجا واقع شده است.
۲- بررسی شرایط و الزامات
جهت تحصیل در دانشگاه‌های آلمان باید واجد برخی شرایط و الزامات باشید که بسته به برنامه آموزشی و دانشگاه انتخابی شما متفاوت خواهد بود. بعد از انتخاب دانشگاه می‌توانید به وب‌سایت آن مراجعه کرده و اطلاعات دقیق را در رابطه با الزامات مورد نیاز به دست بیاورید. در صورتی که بخشی از الزامات مورد نیاز برای اخذ پذیرش دانشگاه مورد نظرتان مبهم بود در تماس با دانشگاه و طرح سوال خود درنگ نکنید. از جمله این شرایط و الزامات باید به مدارک تحصیلی متقاضی و اثبات توانایی در زبان آلمانی یا انگلیسی اشاره داشت. مدرک زبان انگلیسی تنها توسط دانشگاه‌هایی پذیرفته می‌شود که برنامه‌های آموزشی خود را به زبان انگلیسی ارائه می‌کنند.
موضوع مهم در ارتباط با شرایط و الزامات دانشگاه‌ها به گردآوری به موقع مدارک مربوط می‌شود. موارد زیادی وجود دارد که زمان‌بندی نامناسب متقاضی جهت جمع کردن مدارک و ارسال آن‌ها باعث رد شدن درخواست وی توسط دانشگاه شده است. برای این که بهتر متوجه این موضوع شوید یک مثال را مورد بررسی قرار می‌دهیم. برای شرکت در آزمون استاندارد زبان آلمانی که نمره آن جزو الزامات بسیاری از دانشگاه‌های کشور آلمان محسوب می‌شود باید حداقل یک دوره سه ماهه آموزش زبان آلمانی را گذرانده باشید. با این تفاسیر حداقل باید ۴ ماه قبل از ارائه درخواست به دانشگاه اقدام به جمع‌آوری مدارک مورد نیاز کرده باشید.
۳- ارائه درخواست جهت اخذ پذیرش دانشگاه
اکنون که کلیه مدارک مورد نیاز را جمع‌آوری کردید وقت آن رسیده تا اقدام به ارائه درخواست خود برای اخذ پذیرش دانشگاه مورد نظر کنید. به طور معمول، ثبت درخواست برای اخذ پذیرش تحصیلی دانشگاه‌های آلمان به صورت آنلاین انجام می‌شود اما ممکن است برخی موسسات نیز تنها به صورت حضوری یا پستی اقدام به دریافت درخواست و مدارک نمایند. اکثر دانشگاه‌های آلمان از اپلیکیشن ملی ثبت درخواست آنلاین تحت عنوان UniAssist برای دریافت درخواست‌های دانشجویان استفاده می‌کنند اما دانشگاه‌هایی نیز وجود دارند که سامانه آنلاین خاص خود را دارند. بنابراین باید نحوه ارسال درخواست را از دانشگاه خود سوال کنید. بعد از ثبت درخواست پذیرش باید منتظر بررسی آن توسط دانشگاه بمانید.
۴- گرفتن ویزای تحصیلی آلمان
به عنوان یک شهروند ایرانی برای ورود به خاک آلمان با هدف تحصیل نیاز به اخذ ویزای تحصیلی این کشور خواهید داشت. زمانی می‌توانید برای ویزای تحصیلی آلمان اقدام کنید که پذیرش تحصیلی یکی از دانشگاه‌های این کشور را اخذ کرده باشد. برای گرفتن ویزای تحصیلی آلمان باید درخواست خود را همراه با مدارک مورد نیاز به سفارت آلمان تحویل دهید. مدارک مورد نیاز برای اخذ ویزای تحصیلی آلمان شامل موارد زیر می‌شود:
- فرم درخواست تکمیل شده
- پاسپورت معتبر
- دو قطعه عکس
- نامه پذیرش دانشگاه
- مدارک تحصیلی
- گواهی تسلط به زبان آلمانی یا مدرکی که نشان دهد قصد شرکت در یک دوره زبان آلمانی را دارید
- مدارک تمکن مالی به منظور اثبات توانایی جهت تامین هزینه ها در زمان زندگی در آلمان (۸۷۰۰ یورو در سال)
- بیمه درمانی
دقت داشته باشید در صورتی که قصد دارید بیش از ۳ ماه در آلمان بمانید باید برای ویزای ملی آلمان اقدام کنید. همچنین بعد از این که وارد کشور آلمان شدید باید برای گرفتن اجازه اقامت درخواست دهید. این مجوز اقامت به شما اجازه خواهد داد تا به مدت حداکثر دو سال در کشور آلمان اقامت داشته باشید و پس از آن باید برای تمدید آن اقدام کنید. هزینه مجوز اقامت در حال حاضر ۱۰۰ یورو تعیین شده است.
دانشجویان خارجی با داشتن ویزای تحصیلی امکان کار در آلمان به صورت محدود و ۱۲۰ روز کامل در طول سال را خواهند داشت.
۵- اقامت در آلمان
اکنون که توانسته‌اید اقامت کشور آلمان را به دست بیاورید باید دنبال جایی برای ماندن باشید. متاسفانه بیشتر دانشگاه‌های آلمانی امکان رزرو خوابگاه را نداشته و در نتیجه دانشجویان بین‌المللی باید اقدام به اجاره خانه نمایند. با توجه به این که بیشترین هزینه یک دانشجو در طول ماه مربوط به هزینه اجاره خانه می‌شود سعی کنید در پیدا کردن خانه مناسب وقت زیادی را صرف کنید. البته خبر خوب این است که در اکثر نقاط آلمان خانه‌هایی با قیمت مناسب برای دانشجویان خارجی پیدا می‌شود.
۶- ثبت نام در دانشگاه
آخرین کاری که باید انجام دهید این است که به صورت رسمی در برنامه آموزشی مورد نظر خود در دانشگاهی که از آن پذیرش گرفته‌اید ثبت نام کنید. آموزش عالی دولتی در کشور آلمان به صورت رایگان ارائه می‌شود اما با این وجود ثبت‌نام در دانشگاه مشمول هزینه‌ای بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ یورو خواهد بود. مدارک مورد نیاز برای ثبت نام در دانشگاه به طور معمول شامل موارد زیر می‌شود:
- پاسپورت
- ویزا یا اجازه اقامت
- عکس
- فرم ثبت نام تکمیل شده
- نامه پذیرش دانشگاه
- گواهی تایید مهارت در زبان آلمانی یا انگلیسی (بسته به زبان برنامه آموزشی)
- بیمه درمانی
- رسید پرداخت هزینه
بعد از ثبت نام در دانشگاه یک گواهی ثبت نام دریافت خواهید کرد که به عنوان شناسه موقت دانشجویی عمل کرده و به شما این امکان را خواهد داد تا برای اجازه اقامت خود اقدام نمایید. بعد از گذراندن این مراحل اکنون شما یک دانشجوی بین‌المللی در کشور آلمان هستید که می‌توانید در این کشور به کار، زندگی و تحصیل بپردازید. توصیه می‌کنیم سریعا نسبت به باز کردن یک حساب دانشجویی که معمولا به صورت رایگان انجام می‌شود اقدام نمایید.
شرایط ادامه تحصیل در آلمان در مقاطع مختلف
همان‌طور که گفته شد باید برای اخذ پذیرش تحصیلی آلمان حتما شرایط و الزامات اعلام شده توسط دانشگاه مورد نظرتان را داشته باشید. این شرایط برای مقاطع مختلف دارای تفاوت‌هایی است که در ادامه ذکر خواهند شد:
شرایط تحصیل در مقطع لیسانس آلمان
- داشتن مدرک دیپلم یا پیش دانشگاهی
- داشتن حداقل ۱۸ سال سن
- داشتن مدرک زبان آلمانی سطح B1
- برخورداری از تمکن مالی کافی برای یک سال زندگی در آلمان
شرایط تحصیل در مقطع فوق لیسانس آلمان
- مدرک لیسانس معتبر
- حداقل نمره آیلتس ۶.۵ یا مدرک B2 آلمانی
- داشتن توصیه‌نامه
- برخورداری از تمکن مالی کافی برای یک سال زندگی در آلمان
- برخورداری از سطح علمی مناسب
شرایط تحصیل در مقطع دکتری آلمان
- داشتن مدارک لیسانس و فوق لیسانس معتبر
- داشتن مقالات علمی معتبر
- داشتن انگیزه نامه
- داشتن توصیه نامه
- داشتن پروپوزال
- برخورداری از رزومه قوی علمی
- پیدا کردن استاد راهنمای متخصص در موضوع پروپوزال
هزینه تحصیل در آلمان
هزینه تحصیل در آلمان بسته به این که در کدام شهر و دانشگاه تحصیل می‌کنید متغیر خواهد بود. دانشگاه‌های دولتی آلمان هزینه‌ای را بابت شهریه دریافت نمی‌کند و هزینه‌ها تنها شامل هزینه ثبت نام و برخی امور اداری می‌شود. اما دانشگاه‌های خصوصی هزینه‌های به مراتب بیشتری داشته و بسته به رشته و دانشگاه ممکن است هزینه تحصیل در این دانشگاه‌ها حتی تا ۲۰هزار یورو نیز افزایش پیدا کند. این مبالغ برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد تا حدودی افزایش پیدا می‌کند اما تحصیل در مقطع دکترا کاملا رایگان است. علاوه بر این هزینه زندگی در آلمان را نیز باید در نظر بگیرید که بسته به شهر محل تحصیل متفاوت خواهد بود.
آیا یادگیری زبان آلمانی برای تحصیل در این کشور ضروری است؟
اگرچه در حال حاضر برخی دانشگاه های آلمان برنامه‌های آموزشی خود را به زبان انگلیسی نیز ارائه می‌کنند اما اکثر برنامه‌های آموزشی در این کشور به زبان آلمانی ارائه می‌شود. در نتیجه در صورتی که به زبان آلمانی مسلط نباشید فرصت‌های شما برای تحصیل در آلمان تا حد زیادی محدود خواهد شد. از طرف دیگر توانایی در صحبت به زبان آلمانی باعث خواهد شد که سریع‌تر با محیط این کشور سازگار شده و برقراری ارتباط با دیگران برای شما راحت‌تر شود. به این‌ها موضوع کار در آلمان را نیز اضافه کنید زیرا بدون تسلط به زبان آلمانی شانس زیادی برای پیدا کردن شغل مناسب در این کشور نخواهید داشت. بنابراین می‌توان گفت یادگیری زبان آلمانی برای تحصیل در این کشور یک موضوع اساسی و تاثیرگذار است.
در صورتی که تصمیم قطعی خود را برای تحصیل در آلمان گرفته‌اید توصیه می‌کنیم همین حالا در یک دوره زبان آلمانی ثبت نام کرده و با مطالعه وب سایت دانشگاه‌های آلمانی از شرایط و الزامات مورد نیاز آن‌ها آگاهی پیدا کنید. برای امور مربوط به اخذ پذیرش تحصیلی آلمان و گرفتن ویزا نیز می‌توانید از موسسات معتبر فعال در این حوزه کمک بگیرید.
